Kỳ nhông nước Mexico

Khả năng tái sinh phi thường

Axolotl có thể tái sinh hoàn toàn các chi, đuôi, tim, phổi, mắt và thậm chí cả một phần não và tủy sống mà không để lại sẹo. Chúng cũng có khả năng chấp nhận các bộ phận cấy ghép từ cá thể khác, như mắt hoặc mô não, và phục hồi chức năng đầy đủ.​ 

Cơ chế tái sinh của axolotl bao gồm việc hình thành một lớp biểu mô vết thương và sự phát triển của "blastema" — một khối tế bào gốc biệt hóa thấp. Quá trình này được điều phối bởi tín hiệu thần kinh và phản ứng miễn dịch đặc biệt, giúp ngăn chặn sự hình thành sẹo và thúc đẩy tái tạo mô.

Môi trường sống và tình trạng bảo tồn

Axolotl là loài đặc hữu của hệ thống kênh rạch Xochimilco ở Mexico City. Tuy nhiên, môi trường sống của chúng đang bị đe dọa nghiêm trọng do ô nhiễm, đô thị hóa và sự xâm nhập của các loài ngoại lai như cá rô phi và cá chép. Những loài cá này cạnh tranh thức ăn và ăn trứng hoặc ấu trùng axolotl, làm giảm khả năng sinh sản và sống sót của chúng.​

Theo Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), axolotl được xếp vào danh sách "Cực kỳ nguy cấp" từ năm 2010, với xu hướng suy giảm dân số liên tục . Một nghiên cứu cho thấy mật độ axolotl trong tự nhiên đã giảm từ 6.000 cá thể/km² năm 1998 xuống chỉ còn 36 cá thể/km² vào năm 2014 .​

Ứng dụng trong nghiên cứu khoa học

Axolotl là mô hình lý tưởng để nghiên cứu về tái sinh và y học tái tạo. Các nhà khoa học đã giải mã bộ gen của axolotl, phát hiện nó có kích thước lớn gấp 10 lần bộ gen người, với nhiều trình tự lặp lại. Điều này giúp hiểu rõ hơn về các cơ chế di truyền liên quan đến tái sinh và có thể mở đường cho các liệu pháp y học mới.​

Ý nghĩa văn hóa tại Mexico

Axolotl không chỉ là biểu tượng sinh học mà còn là biểu tượng văn hóa tại Mexico. Chúng xuất hiện trên tờ tiền 50 peso và trong các tác phẩm nghệ thuật dân gian. Chính phủ Mexico đã phát động chiến dịch "Adopta un ajolote" (Nhận nuôi một axolotl) để gây quỹ và nâng cao nhận thức cộng đồng về việc bảo tồn loài vật quý hiếm này.​